CHATUAN LUNGPUI AW KRISTA

Phuahtu.       : A.M. Toplady
Thluksiamtu : Dr Thomas Hasting
Letlingtu.      : Rev Rohmingliana

Kum 1756 khan, Ireland rma tleirawl kum 16 mi hi a nu hnenah a zin a, Codymain khaw te tak tea buh Ina Beirual Inkhawm ah a tel ve a. Mite’n he tlangvel hi thu an sawipui a, a hmaa he hla phuahtu hi a ni. He hla phuahtu hian “A mak the e! Helai hmun thlera Pathin hnena hruaia ka awm hia a mak hle mai; tlem te inkhawm an ni a, an hruaitu lah chu mahni hming pawh ziak thei tawn tawn a ni lehnghal nen! Lalpa hnathawh a ni chiang hle, a va mak em!” tiin an inkhawmna thu hi a sawi.
Toplady-a hi kum 22 a nihin Church Of England Kohhranah ‘Ordained’ a ni a, Calvin-a Pawh ruh tak a ni, hla lar tak tak a phuah teuh a ni. Kum 1778 khan a thi. Kum 1776 khan ‘Chatuan Lungpui, AW! Krista,’ tih hla hi hlabu ah telh ani. A thupui tidanglam lovin suam fel zeuh zeuh a ni. Lalnu pasal thi tur khan he hlaah hian thlamuanna a hmu a, a thih hmain he hla hi a sawinawn zing hle, “Ka khawvel ropuina chauh hi ka chhuan ni se chua, ka va rethei dawn em ve aw!” a ti a ni.

Seawanhak-a lawng pil taah khan Fish University-a Zaimi pakhat a tel ve a. Lawng kang lai mek atanga an chhuah dawnin “life preserver’-ah fimkhum takin an intawn bet a, a nupui chanpual kha misualin an laksak daih mai a, tichuan, a pasal chanpual chu tawmpuiim a inuaibet ta tang tang a. Nakinah chuan, a thain a tlin dawn talo va. A pasal chuan “Beifan fan rawh” a ti a, a chhan thei bawk silo. A pasal chuan “Chatuan Lungpui hla kha i’n, sa teh ang” a ti a, an sa dun ta a. An aw chuan mi dang chaute a tiharh a, anni phei chuan an ti harh tih an hre hauh lo a ni.

Thih mai hmabak ni-a ingai tawhte kha tuifawnah chuan an lo dak chhuak hram hram hlawm a, an hla sak chua an lo zawm ve ta a…
“Chatuan Lungpui, aw! Krista,
I angchhungah min hum la,” tiin.

Hla chuan chakna thar a pe a, tichuan, an zawm ve ta zel a. Mak tak maiin lawng a lo kal ta a, an tha neih zawng zawnga invai kangin, chhanhimna lawngah an lut thei ta  a ni. He hlasatute nupa hian, “Toplady-a hla- ‘Chatuan Lungpui’ hian keini nupa chuah min chhanhim lo va, mi dang tam tak pawh a chhanhim a ni,” an ti

Pi L.S. Baunbridge-I’n a pasal nena China-a Kristiante chanchin enthlithlai tura an kal khan hetiang hian a sawi a: “China hmeichhiate chuan thih hnua piannawnna lo awm leh tur pumpelh nan kuthnathawh eng pawh mai hi tih an huam ani. Zawhte emaw, Ui emaw a pian chua a rapthlak lutuk a, an beisei sang ber chu mihring veka pian leh theih hia ani, chu chu
beiseiin, an theih ang angin thil tha an ti thin a. Hmeichhia pakhat chuan thil tha tia ingngaiin, amahin tuichhunchhuah feet sawmhniha thuka lai tawh a. Chumi chua a hnuah Pathian chhandamna thlawn pek a lo chang ta a, tunah kum sawmriat mi a ni tawh.

“Kut ruak maia lo kalin,
I Kraws bul chu ka vuan mai,” tih hla hi kan sa dun ta a ni

Bay Of Biscay-a lawng pila damchhuak pa pakhat chu, “In lawng a pil dawnin michuangten eng nge an tih hlawm le?” tiin an zawt a. “Thawm ka hriatte chu, a thei a piangte chua ‘Chatuan Lungpui, AW!, Krista ,’ tih hla hi an sa thei a ni” tiin a chhang a ni.

He hla chuai ngailo sak atanga thlamuanna lo nei ta chanchin mak tak mai Rev.Jphn Macpherson-a chu, Krstian tleirawl pakhat hian nula thi tur tlawh turin a sawm chawt mai a, tichuan a kal danthu heti hian a sawi:
“Pathian thu kan han hrila, ngun takin a ngaithla a. ‘Chung chu ka hre vek a mahse, misual, ngaihdam theih loh ka ni a. Hetia ka thih mai chuan boral ngei tur ka ni.’ A ti a. Tichuan, kan tawngtai a, Pathian thuchangte kan chhiar a, eng mah a su kaw thei si lo va, kan beidawng der mai a ni. Ka chhuak tur chuan, kawngkhar ka va vuan chauh tihin, ‘A va thim em! A va thim em tia a au ka’n hriat chua ka kir leh a, a thi hnai tawh hmel mangang, thaw tha thei tawh manglo bawk nen, thlamuanna ngai ngawih ngawih hmai hmel ka hmuh chuan, ka tihngaihna hrelo chuan, ‘Lalpa, eng nge ti tura min duh?’ tiin, ka thinglung chhungril takah ka zawt a. chu veleh, ka la tih ngai hauh loh, hlasak tul ta tlatin ka hria a, ‘Hla ka’n sa teng ang aw?’ ka ti a.

“Lawm hmel puin, ‘Zai rawh,’ a ti ta a. Reilo te chu kan la inghak dawn niiin a lang a, tichuan, hla lar em em ‘Chatuan Lungpui, AW! Krista….’ Tih hla ka’n sa ta a..
Kut ruak maia lo kalin
I Kraws bul chu ka vuan mai….

“Nula chua inbeng kang a, a thu chhua a, a kut kuangkuahin chakna thar lo nei ta a ang hle mai, a hmel alo eng deuh va, ‘Ka pu, a lo kal e,’ a ti a. Ka zai lai ka bang a, ‘Tu nge lo kal?’ ka ti a. Lawm takin ‘ISUA’ a ti ta a. Kan zain mak kan ti em em mai a, chu chu kan hmelah pawh a lang theuh a ni. ‘Ka ritphurh zawng zawng a bo ta,’ a ti leh ta bawk a. Mibo chhandamtu, sualna tinreng phurtu Isua a hmu a, a vua ta a ni. Chakna tlem a la neih hmangin, a thlamuanzia leh a lo bo thinzia te a sawi ta a. Thlamuang em em in a awm ta a ni.”

He hlahian thluk thahnem fe a nei a mahse, Dr. Thomas Hastings thluk siam hi a lar ta ber a ni. Kum 1784 khan he pa hi Connecticut-a Washington-ah a piang a, Kum 1872 khan New York-ah a thi a. Hla tamtak a phuah a, bu eng emaw zat a chhuah bawk a ni.